Γνωρίστε μερικές από τις γυναίκες αλιείς της Ελλάδας

Η Δέσποινα Γκαβουγιώργου είναι 39 ετών. Ζει στην Αλεξανδρούπολη και μαζί με τον πατέρα της εργάζεται στο παράκτιο καΐκι τους από το 2016.

“Ο πατέρας μου ήταν πάντα ψαράς, το επάγγελμα του ακολούθησε και ο αδελφός μου στην μηχανότρατα μας. Εγώ μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μου πάνω στην Διοίκηση των Επιχειρήσεων και με παρότρυνση του πατέρα μου αποφάσισα να ασχοληθώ με την παράκτια αλιεία, ενώ η μητέρα μου δεν συμφωνούσε.” ‘’Εγώ σε σπούδασα’’ έλεγε.

“Σίγουρα δεν είναι ένα εύκολο επάγγελμα, πόσο μάλλον όταν αποκτάς οικογένεια. Τα ωράρια είναι δύσκολα, ξεκινάμε χαράματα να μαζέψουμε τα δίχτυα, να ξεψαρίσουμε, να ζυγίσουμε την ψαριά μας. Πρέπει να μάθεις να επιδιορθώνεις τα δίχτυα, να αρματώνεις και οι καιρικές συνθήκες δύσκολες.”

“Είσαι εκτιθέμενος στο κρύο και στη βροχή, αλλά καμία δουλειά δεν είναι ντροπή και τις δυσκολίες τις ξεπερνάς όταν αγαπάς αυτό που κάνεις.”

“Φόβο ένιωσα μόνο μια φορά! Μας έπιασε νοτιάς, κόντευε να γυρίσει το καΐκι ανάποδα, κάθισα με μια γωνιά του καϊκιού και άρχισα να προσεύχομαι. Ο πατέρας μου έλεγε να μην φοβάμαι, όσο αγαπάς την θάλασσα, τόσο σε αγαπάει και εκείνη.”

“Δεν αντιμετώπισα ποτέ την απαξίωση από άλλους ψαράδες, με βοηθούσαν και προσπαθούσαν να μου μάθουν τι να κάνω και τι να προσέχω. Μόνο μια φορά ένας συνάδελφος με κοίταξε υποτιμητικά λέγοντας μου ότι δεν μπορεί να βλέπει μια γυναίκα με με την μουσαμαδιά.”

“Ονειρεύομαι μια βιώσιμη αλιεία στην χώρα μας, για αυτό τον λόγο είμαστε όλη η οικογένεια πολύ ανοιχτοί σε νέες προτάσεις και η προστασία της θάλασσας από όλους μας είναι καθήκον και έτσι αποφασίσαμε να γίνουμε μέλη του προγράμματος Fishing for Litter του Κοινωφελούς Ιδρύματος Α. Κ. Λασκαρίδη σε συνεργασία με την iSea.”

“Παίρνουμε από τη θάλασσα ένα πολύ βασικό είδος της διατροφικής πυραμίδας μας, και δεν μπορώ να διανοηθώ πως ακόμα στις μέρες μας υπάρχουν άνθρωποι που την ρυπαίνουν.”

“Νομίζω πως αν μια ημέρα δεν δω την θάλασσα δεν θα είναι μια καλή ημέρα, με ηρεμεί, με γαληνεύει. Γυναικεία φύση και η αλιεία συνδυάζονται αρμονικά αν το θέλεις!”

Η Αγγελική Χυτουλάκη είναι 33 ετών και μητέρα δυο παιδιών. Ζει στην Ηρακλείτσα Καβάλας και μαζί με τον σύζυγο της εργάζεται στο παράκτιο καΐκι τους από το 2016.

“Το επάγγελμα μου ήταν αισθητικός. Δεν είχα ιδέα τι σημαίνει να εργάζεσαι στην θάλασσα πριν γνωρίσω τον σύζυγο μου. Άρχισα να μαθαίνω για αυτήν σιγά και να την αγαπώ. Με τον καιρό έμαθα πώς να οδηγώ το καΐκι, πώς να ρίχνω τα δίχτυα αλλά και πώς να τα ράβω, πώς να ξεψαρίζω και να διαχωρίζω τα ψάρια. Κάποια στιγμή αποφασίσαμε να αγοράσουμε μεγαλύτερο καΐκι και όταν ο σύζυγος μου, μου είπε πως στην δική μου βοήθεια βασίζεται για να κάνει αυτό το βήμα ένιωσα περήφανη”.

“Οι άλλοι καπετάνιοι με παρότρυναν να συνεχίσω.”

“Έχω ζήσει αρκετές δύσκολες στιγμές δουλεύοντας στην θάλασσα, όμως αυτό που δεν θα ξεχάσω ποτέ είναι όταν ξαφνικά μας κύκλωσε ένα μπουρίνι και αναγκαστήκαμε να κόψουμε τα δίχτυα και να φύγουμε για να προλάβουμε να σωθούμε, ευτυχώς φτάσαμε έγκαιρα στην στεριά”.

“Η θάλασσα χρειάζεται προστασία και σεβασμό για αυτό και θα παρακαλούσα όλο τον κόσμο να μεριμνά για αυτό και να μην την μολύνει, και πρέπει να το διδάξουμε και στα παιδιά μας αυτό”.

Η Gysen – Dominique Πουλιέζου (στην Ελλάδα πλέον κυρία Νομική) είναι 55 ετών. Γεννήθηκε στο Βέλγιο, αλλά το 1991 αποφασίζει να παρατήσει τη δουλειά της στις Βρυξέλλες ως γραμματέας σε δικηγορικό γραφείο και να μετακομίσει στην Πάτμο μαζί με τον σύζυγο της, ο οποίος ανήκει σε παλιά αλιευτική οικογένεια του νησιού. Κάπου εκεί άρχισε και η ενασχόληση της με την παράκτια αλιεία. Για 5 ολόκληρα χρόνια εργάστηκε στο παράκτιο καΐκι του συζύγου της. Ξεκίνησει να μαθαίνει πώς να καθαρίζει να ξεψαρίζει και να αρματώνει δίχτυα για να βοηθήσει στην οικογενειακή επιχείρηση. Αργότερα, για ένα σύντομο χρονικό διάστημα απασχολήθηκε στην βιντζότρατα της οικογένειας, αλλά και στο γρι-γρι.

“Είδες τι κάνει η αγάπη; Αλλάζει πατρίδες και επαγγέλματα. Εγώ δεν φοβήθηκα ποτέ, δεν φοβήθηκα ούτε την θάλασσα. Την αγάπησα. Δεν ένιωθα καλά με το ταγιέρ, τώρα είμαι ο εαυτός μου!”

“Ξεκινούσαμε χάραμα για να ρίξουμε τα δίχτυα, μα δεν με πείραζε, είχα την επαφή με τη φύση, τη θάλασσα. Μεγάλωσα την οικογένεια μου από αυτήν. Σήμερα πια δεν πάω για ψάρεμα, αλλά διαχειρίζομαι τα σκάφη μας διοικητικά, έχουμε ένα γρι-γρι και δυο ανεμότρατες.”

“Οι άλλοι καπετάνιοι στα αλιευτικά σκάφη μου φέρονταν πάντα με σεβασμό από τότε που πρωτοήρθα στο νησί! Μέχρι και σήμερα δεν μου φέρθηκε κάνεις άσχημα!”

“Η θάλασσα είναι ζωή, και η προστασία της είναι η συνέχεια της ζωής μας και των παιδιών μας, αφού πλέον και αυτά ασχολούνται με την αλιεία επαγγελματικά. Προσέχουμε για να έχουμε λέμε εδώ στην Ελλάδα και την θάλασσα πρέπει να την προσέχουμε”.

Η κυρία Παναγιώτα Δασκαλάκη είναι 81 ετών, μητέρα 2 παιδιών και γιαγιά 5 εγγονιών. Γεννήθηκε στο Σταυρό Θεσσαλονίκης και το 1963 παντρεύτηκε έναν ψαρά με καταγωγή από την Αμμουλιανή.

Αυτό ήταν και το ξεκίνημα μιας νέας ζωής κοντά στον «Καπετάν Ξιφιό», όπως φώναζαν όλοι τον σύζυγο της. Άνθρωπος εύστροφος, αλλά και πολύ ανήσυχος και φιλόδοξος, αλίευε σε όλο το Θρακικό Πέλαγος με το καΐκι του και πολλές φορές, κανείς δεν γνώριζε που βρισκόταν. Στο πλάι του, όμως, πάντα η κυρία Παναγιώτα, έτοιμη να βοηθήσει σε όλα.

«Στο καΐκι η γυναίκα μου δεν θα ανέβει ποτέ», έλεγε ο Καπετάν Ξιφιός, άλλωστε εκείνα τα χρόνια όλα ήταν πολύ διαφορετικά. Παρόλα αυτά, η κυρία Παναγιώτα αποφασισμένη να κερδίσει την ζωή, έμαθε να ράβει δίχτυα, να αρματώνει κουλούρες, να ρίχνει παραγάδι, μέχρι και να στρίβει βαμβάκι και να το μεταφέρει με τα πόδια από το ένα χωριό στο άλλο, προκειμένου να καλαφατήσουν το καΐκι που φτιαχνόταν. Όταν βρισκόταν στο σπίτι, η κυρία Παναγιώτα επικοινωνούσε με τον σύζυγο της μέσω ασύρματου, προκειμένου να μπορέσει να τακτοποιήσει τις προμήθειες του καϊκιού, όπως πάγο κούμπανια, τελάρα αλλά και να συντονίσει το φορτηγό και την περιοχή από όπου θα πήγαινε να φορτώσει. 

«Όλοι οι άλλοι καπετάνιοι και οι εργάτες στο λιμάνι μου φέρονταν πάντα με μεγάλο σεβασμό, ποτέ κανείς δεν τόλμησε να μου μιλήσει άσχημα. Βοήθησα τον άντρα μου να χαρτογραφήσει μεγάλο κομμάτι του Βόρειου Αιγαίου. Ζωγραφίζαμε μαζί χάρτες, οι οποίοι υπάρχουν ακόμα. Ο εγγονός μου προσπάθησε με σύγχρονα μηχανήματα να κάνει συγκρίσεις εκείνων των χαρτών, με τους σημερινούς προκειμένου να δούμε κατά ποσό ήταν σωστοί ή κατά ποσό έχει αλλάξει η μορφολογία του βυθού».

«Το 1978, φτιάξαμε στην Καβάλα το πρώτο μεγάλο μας καΐκι, 24 μέτρα, το οποίο το ήθελε για παραγάδια. Η ζωή του ήταν τα παραγάδια, και πάντα φιλόδοξος να πάει πιο μακριά. Έτσι άρχισα να τον χάνω, να μην ξέρω που είναι μέχρι μια μέρα που δεν θα ξεχάσω, με παίρνει από το ράδιο Ελλάς τηλέφωνο και μου λέει πες το φορτηγό να έρθει Ηγουμενίτσα. Πλέον, όλα τα περίμενα από αυτόν τον άνθρωπο. Λίγα χρόνια αργότερα του μπαίνει το μικρόβιο της ανεμότρατας. Έτσι άφησε το παραγάδι σιγά- σιγά και έγινε “ανεμοτρατάρης”, ήταν όμως καλές εποχές, οι θάλασσες μας ήταν γεμάτες ψάρια και οι τιμές τους πολύ καλές στην αγορά».

«Αλιεία δεν είναι μόνο το ψάρεμα, το καΐκι, τα ψάρια, είναι και όλοι όσοι μένουν πίσω, η οικογένεια σου».

«Τα αλιεύματα πια μειωθήκαν αισθητά και τα απορρίμματα περισσεύουν, όπως ενημερώνομαι από τον εγγονό μου! Τότε δεν υπήρχε ούτε χαρτάκι πεταμένο στην θάλασσα».

«Συμβουλεύω στις νέες γενιές να προστατεύουν την θάλασσα, να μην την μολύνουν, η θάλασσα είναι ζωή».

«Οι γυναίκες σήμερα είναι πιο δυναμικές και ευτυχώς δεν υπάρχουν πια κοινωνικά ταμπού. Χαίρομαι να τις βλέπω να κατακτούν θέσεις εργασίας ακόμα και στα πιο δύσκολα επαγγέλματα που παλαιοτέρα δεν θα ήταν εφικτό, και να τα καταφέρνουν, ακόμα και στον τομέα της αλιείας».

Η Στέλλα Φοργιάρη–Κάσσου είναι 39 ετών και ζει στη Μυτιλήνη. Από το 2006, τους καλοκαιρινούς μήνες εργάζεται μαζί με τον σύζυγο της στο παράκτιο καΐκι τους. Τον υπόλοιπο χρόνο ασχολείται με όλες τις εξωτερικές εργασίες των καϊκιών, ενώ ο σύζυγός της ασχολείται παράλληλα με την ανεμότρατά τους, τον «Ταξιάρχη».

«Πριν γνωρίσω τον σύζυγο μου, δεν είχα καμία επαφή με το επάγγελμα του αλιέα, αλλά ούτε και με τη θάλασσα, πέραν του ότι γεννήθηκα και μεγάλωσα στο νησί της Λέσβου. Εργαζόμουν σε μεσιτικό γραφείο και κάποια στιγμή ήρθε ένας καπετάνιος να δούμε μερικά σπίτια. Τελικά βρήκαμε σπίτι και παράλληλα βρήκαμε ο ένας τον άλλον. Από εκεί και μετά, άρχισα να μαθαίνω για τη θάλασσα και για την αλιεία, τα παραγάδια, τα δίχτυα και τα ψάρια. Τις πρώτες φορές που πήγα στο καΐκι ζαλιζόμουν κι απογοητεύτηκα γιατί δεν πίστεψα ότι μπορούσα να τα καταφέρω. Αλλά φόβο, όχι, δεν ένιωσα ούτε στιγμή».

«Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι επαγγελματικά με την αλιεία, ήταν ακόμα καλές εποχές για τον κλάδο μας! Είχε ψάρια στη θάλασσα και οι τιμές στην αγορά ήταν πολύ καλές. Τώρα πια, τα αλιεύματα έχουν μειωθεί αισθητά. Παράλληλα, έχω την ευκαιρία να παρακολουθώ και τις καταγραφές των απορριμμάτων που πραγματοποιεί ο σύζυγος μου, τα τελευταία 5 έτη για το πρόγραμμα Fishing for Litter του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη σε συνεργασία με την iSea. Ειδικά στην αρχή, η κατάσταση ήταν απογοητευτική όσον αφορά στα απορρίμματα».

«Δεν έχω ζήσει πολλές δύσκολες στιγμές δουλεύοντας στη θάλασσα, όμως αυτό που δεν θα ξεχάσω ποτέ δεν είναι μια δική μου περιπέτεια με φουρτούνα, αλλά η μακάβρια περιπέτεια μιας οικογένειας μεταναστών που ανασύραμε στα δίχτυα μας. Θλιβερό γεγονός! Μας προξένησε τόσο έντονα συναισθήματα που για ημέρες είμασταν διστακτικοί να πλησιάσουμε τη θάλασσα».

«Τη θάλασσα έμαθα να την αγαπώ και να την σέβομαι κι αυτό ακριβώς θέλω να περάσω και στις επόμενες γενιές, και στον υπόλοιπο κόσμο. Η προστασία της, είναι πλέον μείζονος σημασίας. Για πολλά χρόνια δεν υπήρχε κινητοποίηση από τους κρατικούς φορείς στον τομέα αυτό, επαναπαύτηκαν με το να κατηγορούν τους επαγγελματίες αλιείς, που ίσως να ήταν και οι μόνοι που έβλεπαν την καταστροφή να έρχεται και προειδοποιούσαν».

«Η πεθερά μου κατάφερε να μεγαλώσει 9 παιδιά, να ρίχνει τα δίχτυα και παράλληλα να στερεώνει το μωρό μέσα στη ξύλινη κάσα των ψαριών, ώστε να μην φύγει στη θάλασσα. Δύσκολες εποχές … άγριες. Σήμερα, σαφώς όλα είναι πολύ πιο εύκολα».

Η Μαρία Κιάκη είναι 73 ετών, μητέρα τριών παιδιών και γιαγιά 6 εγγονιών. Γεννήθηκε στην Αμμουλιανή Χαλκιδικής και παντρεύτηκε τον Καπετάν Κοσμά, που ήρθε στην Αμμουλιανή με την οικογένεια του πρόσφυγας, από την Μικρά Ασία.

Τα πρώτα χρόνια δούλευε στο παράκτιο καΐκι του και η κυρία Μαρία στο σπίτι μεγάλωνε τα παιδιά. Οι ανάγκες της οικογένειας όμως μεγάλωναν συνεχώς και έτσι η κυρία Μαρία άρχισε, σιγά σιγά, να μαθαίνει πώς να μπαλώνει δίχτυα και να τα αρματώνει, στην αρχή για το δικό τους καΐκι, για να μπορεί να βοηθά τον σύζυγο της κι αργότερα και πολλών άλλων καϊκιών, για να κερδίζει περισσότερα χρήματα.

«Περάσαμε δύσκολα χρόνια και φτώχεια. Παιδευτήκαμε πολύ! Μπάλωνα δίχτυα και τα αρμάτωνα, έμαθα γιατί αλλιώς δεν γινόταν. Στο νησί δεν υπήρχαν πολλές δουλειές. Με τα χρόνια άρχισα να πηγαίνω κι εγώ στο καΐκι να βοηθώ τον άντρα μου. Σκεφτόμουν ότι μαζί θα τα καταφέρουμε καλυτέρα. Και το έκανα!»

«Δεν φοβήθηκα τη θάλασσα ποτέ, άλλωστε από παιδί, μεγάλωσα κοντά της, τους υπόλοιπους καπετάνιους ντράπηκα μάλλον περισσότερο στην αρχή. Με τον καιρό το συνήθισα κι αυτό, και όλοι ήταν πάντα πολύ ευγενικοί. Γελούσαν γιατί έπαιρνα και το κέντημα μαζί μου καμία φορά για να απασχολούμαι μέχρι να έρθει η ώρα να μαζέψουμε τα δίχτυα μας».

«Ήταν άλλα χρόνια, άλλοι καιροί! Τώρα πια τα πράγματα είναι αλλιώς, και η θέση της γυναικάς διαφορετική, πλέον, μέσα στην κοινωνία. Αλλά άλλαξε και η θάλασσα, μειωθήκαν τα ψάρια! Τότε τα δίχτυα μας ήταν γεμάτα, τώρα όχι».

«Η θάλασσα είναι όλη μου η ζωή και η ζωή των παιδιών μου και θέλω να ελπίζω και των εγγονών μου, μιας και σήμερα και οι δυο γιοι μου ασχολούνται επαγγελματικά με την αλιεία στις δυο ανεμότρατες της οικογένειας μας».

«Στο μέλλον θα ήθελα να δω μια θάλασσα καθαρή από σκουπίδια και γεμάτη από ψάρια, μια θάλασσα πλούσια, όπως τότε».