Η εξάπλωση και οι εξάρσεις των μεδουσών στη χώρα μας αποτελούν ζητήματα που δεν έχουν μελετηθεί συστηματικά και διαχρονικά. Γι’ αυτό όποια «εύκολα» συμπεράσματα στοχεύουν να τα ερμηνεύσουν θα πρέπει να αξιολογούνται ακόμη πιο αυστηρά πριν «βγουν στον αέρα»!

Με αφορμή πρόσφατα δημοσιεύματα, τα οποία υποδεικνύουν την πλατφόρμα iNaturalist ως εργαλείο για την παρακολούθηση των εξάρσεων μεδουσών στην Ελλάδα σε live χρόνο, κρίνουμε σκόπιμο ως διαχειριστές της πλατφόρμας στην Ελλάδα, να επισημάνουμε πόσο παραπλανητικές είναι πληροφορίες που διακινούνται γύρω από το ζήτημα, όπως τα παραπάνω.

Η πλατφόρμα Επιστήμης των Πολιτών iNaturalist επιτρέπει στο ελληνικό κοινό να καταγράφει και να αναγνωρίζει τη βιοποικιλότητα που συναντά μέσα από την παρατήρηση και την ανάρτηση φωτογραφιών διαφορετικών οργανισμών. Οι αυξημένες καταγραφές μεδουσών σε κάποια περιοχή λοιπόν είναι αποτέλεσμα «συνάντησης» των μεδουσών με ενθουσιώδεις Επιστήμονες Πολίτες, κι όχι συστηματικής παρακολούθησης του πληθυσμού τους βασισμένης σε επιστημονικά πρωτόκολλα!

Όλες οι καταγραφές που συγκεντρώνονται στην πλατφόρμα οπτικοποιούνται σε έναν δυναμικό χάρτη, ο οποίος μάλιστα δίνει στους χρήστες τη δυνατότητα σύνθετης αναζήτησης με «φίλτρα», ώστε να ανατρέχουν στις παρατηρήσεις χρονικά, γεωγραφικά και ταξινομικά έχοντας πρόσβαση σε πολλαπλές επιλογές εξερεύνησης, ενδιαφέρουσες πληροφορίες κι ευρήματα. Επιπλέον, οι καταγραφές αυτές υπόκεινται σε ποιοτικό έλεγχο, επικυρώνονται πολλές φορές και από ειδικούς και διοχετεύονται στην επιστημονική έρευνα συνεισφέροντας πολύτιμα δεδομένα.

Αυτό καθιστά το iNaturalist ένα ικανό εργαλείο για τη συλλογή δεδομένων βιοποικιλότητας ενισχύοντας την ενεργή συμμετοχή των πολιτών και την κατανόηση της φύσης. Ωστόσο, δεν προσφέρει απεικόνιση των εξάρσεων μεδουσών σε πραγματικό χρόνο, ούτε είναι επαρκές για μια ολοκληρωμένη χαρτογράφηση της κατανομής ενός είδους. Τα δεδομένα που συλλέγει αποτελούν αποσπασματικές καταγραφές σε διάσπαρτες τοποθεσίες και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές σε βάθος ετών!

Ο σχεδιασμός της πλατφόρμας άλλωστε δε στοχεύει στην παρακολούθηση πληθυσμιακών φαινομένων, τα οποία απαιτούν εξειδικευμένη επιστημονική παρακολούθηση, ποικιλία τύπων δεδομένων ( π.χ. μετεωρολογικά δεδομένα) και αυξημένες γνώσεις.

Η ορθή και έγκυρη ενημέρωση του κοινού αποτελεί προτεραιότητα την περίοδο του καλοκαιριού, καθώς αυξάνεται η επαφή και το ενδιαφέρον με τη θάλασσα. Η ανάδειξη ορθών πρακτικών ενημέρωσης και συμπεριφοράς, λαμβάνοντας υπόψιν τις συμβουλές ειδικών, συμβάλλουν στην ασφάλεια των εξορμήσεων, στην ευαισθητοποίηση για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και στην αποφυγή παρανοήσεων που εν τέλη απομακρύνουν τους ανθρώπους από το φυσικό περιβάλλον.

Η παρερμηνεία και η απλούστευση των διαθέσιμων πληροφοριών σε βάρος της ακρίβειας, ακόμα κι αν πραγματοποιούνται με την πρόθεση διευκόλυνσης του κοινού θα πρέπει να αποφεύγονται, καθώς το συγκεκριμένο θέμα αποτελεί ένα ακόμα τρανταχτό παράδειγμα παραπλανητικής ενημέρωσης!

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εξάπλωση και τις εξάρσεις των μεδουσών στη χώρα μας επικοινωνήστε με το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΕΛΚΕΘΕ, iosecretariat@hcmr.gr, 2291076452