Thermaikos Biodiversity Project

Ένας από τους βασικούς πυλώνες του έργου αποτελεί  η συστηματική μελέτη των θαλάσσιων θηλαστικών της περιοχής. Οι ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν 8 είδη κητωδών με διαφορετική κατάσταση διατήρησης, τα οποία δέχονται πληθώρα απειλών από την εντατικοποίηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, οι οποίες οδηγούν σε απώλεια των ενδιαιτημάτων τους, στην παρεμπίπτουσα αλίευσή τους, σε υποβρύχιο θόρυβο και άλλες μορφές διατάραξης των οικοσυστημάτων. Τα είδη των κητωδών που συναντώνται στην Ελλάδα είναι το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), το κοινό δελφίνι (Delphinus delphis), το ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba), το σταχτοδέλφινο (Grampus griseus), η φώκαινα (Phocoena phocoena), η πτεροφάλαινα (Balaenoptera physalus), ο φυσητήρας (Physeter macrocephalus) και ο ζιφιός (Ziphius cavirostris).

Πιο συγκεκριμένα, στόχος του έργου αποτελεί  η εκτίμηση του πληθυσμού δελφινιών που κατοικούν στο ανατολικό τμήμα του Θερμαϊκού Κόλπου χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της φωτο-αναγνώρισης, καθώς επίσης η μελέτη και η κατανόηση της συμπεριφοράς τους και των απειλών που δέχονται. Οι νέοι αυτοί στόχοι αποτελούν συνέχεια του Thermaikos Dolphin Project, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 2021 και 2023 και μας επέτρεψε να δημιουργήσουμε τους καταλόγους για το κοινό δελφίνι, το ζωνοδέλφινο και το ρινοδέλφινο στον Θερμαϊκό Κόλπο.

Στο πλαίσιο του προγράμματος θα διευρυνθούν οι υπάρχοντες κατάλογοι δελφινιών μέσα από την αύξηση της συχνότητας των δειγματοληψιών

Οι καρχαρίες και τα σαλάχια αποτελούν μια από τις πιο απειλούμενες ομάδες ψαριών, με το 1/3 του είδους να κινδυνεύει με  εξαφάνιση παγκοσμίως. Η προστασία τους είναι ζωτικής σημασίας για τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Για το λόγο αυτόν, η iSea έχει θεσπίσει πρωτόκολλο για την εκκόλαψη αβγών του τραχύβατου (Raja radula) διερευνώντας τις δυνατότητες της ex situ διατήρησής του. Ο τραχύβατος αποτελεί ένα Κρισίμως Κινδυνεύον, ενδημικό είδος της Μεσογείου. Το μέγεθος του μπορεί να φτάσει έως και τα 70 εκ, ενώ εναποθέτει τα αβγά του σε αμμώδη ή λασπώδη βυθό. Για το λόγο αυτό, αλιεύεται κατά λάθος  συχνά από τράτες, βενθοπελαγικά απλάδια και παραγάδια.

Η iSea, στο πλαίσιο του προγράμματος By ElasmoCatch, έχει αναγνωρίσει τον Κόλπο της Καβάλας ως  σημαντική περιοχή για το είδος. Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος «Προστασία του απειλούμενου Τραχύβατου στο Θρακικό Πέλαγος» συνεργάζεται στενά με τους ντόπιους αλιείς για τη διερεύνηση της αναπαραγωγικής συνάθροισης και της εκκόλαψης του είδους στην περιοχή, καθώς και για την αξιολόγηση του αντίκτυπου της τοπικής αλιείας στον πληθυσμό του. Κατά τη διάρκεια των δειγματοληψιών, οι κάψες των αβγών του είδους συχνά βρίσκονται μπλεγμένες  στα δίχτυα των αλιέων. Μερικές από αυτές θα είχαν την πιθανότητα  να εκκολαφθούν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, ενώ μέχρι στιγμής καταλήγουν να απορρίπτονται στα λιμάνια. Στόχος του Thermaikos Biodiversity Project αποτελεί, λοιπόν, ο εντοπισμός των κατάλληλων συνθηκών για την εκκόλαψή τους. Εάν επιτευχθεί η εκκόλαψή τους, στη συνέχεια, τα νεογέννητα σαλάχια θα απελευθερωθούν στο φυσικό τους περιβάλλον, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της διατήρησης των πληθυσμών του είδους στην περιοχή.

Κάθε πολίτης μπορεί να συμμετέχει στη συλλογή δεδομένων και την επιστημονική έρευνα μέσα από την Επιστήμη των Πολιτών. Με αυτόν τον τρόπο είναι παράλληλα δυνατό να συμβάλλει στη συλλογή δεδομένων απολαμβάνοντας τη φύση. Οι νέες τεχνολογίες και οι διαδικτυακές πλατφόρμες παρέχουν πολύτιμα εργαλεία που ενισχύουν τη συνεργασία των πολιτών με άλλους φυσιολάτρες κι επιστήμονες, και υποστηρίζουν τη συμμετοχή του κοινού στην επιστήμη. Μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση οι Επιστήμονες Πολίτες έρχονται σε ουσιαστική επαφή με τη φύση, καθώς αποκτούν γνώσεις και ενδιαφέρον σε διάφορα θέματα που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον.

Στο Thermaikos Biodiversity Project δίνουμε την ευκαιρία μέσα από υποβρύχια μονοπάτια (με αναπνευστήρα) να εξερευνήσει κανείς τη θαλάσσια βιοποικιλότητα σε ρηχά νερά. Οι συμμετέχοντες αρχικά ενημερώνονται για την τοπική βιοποικιλότητα και στη συνέχεια την παρατηρούν μέσα στο νερό! Επιπλέον, εισάγονται στην πλατφόρμα Επιστήμης του Πολίτη iNaturalist κι ενημερώνονται για τους τρόπους ανάρτησης των δεδομένων που συλλέγουν προσκαλώντας τους έτσι να γίνουν μέλη της μεγαλύτερης κοινότητας φυσιοδιφών παγκοσμίως.

Το Thermaikos Biodiversity Project στοχεύει στην ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση των παιδιών σχετικά με την τοπική βιοποικιλότητα, την κατάσταση διατήρησης των πληθυσμών κητωδών στις ελληνικές θάλασσες και τις απειλές που αντιμετωπίζουν. Σε συνεργασία με τα Kids’ Club στο Sani Resort, η iSea διοργανώνει ποικιλία εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και παιχνιδιών για παιδιά με στόχο την απόκτηση γνώσεων για τα κητώδη, τα χαρακτηριστικά τους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο φυσικό τους περιβάλλον.