THERMAIKOS BIODIVERSITY PROJECT

Ένας από τους βασικούς πυλώνες του έργου αποτελεί  η συστηματική μελέτη των θαλάσσιων θηλαστικών της περιοχής. Οι ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν 8 είδη κητωδών με διαφορετική κατάσταση διατήρησης, τα οποία δέχονται πληθώρα απειλών από την εντατικοποίηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, οι οποίες οδηγούν σε απώλεια των ενδιαιτημάτων τους, στην παρεμπίπτουσα αλίευσή τους, σε υποβρύχιο θόρυβο και άλλες μορφές διατάραξης των οικοσυστημάτων. Τα είδη των κητωδών που συναντώνται στην Ελλάδα είναι το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), το κοινό δελφίνι (Delphinus delphis), το ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba), το σταχτοδέλφινο (Grampus griseus), η φώκαινα (Phocoena phocoena), η πτεροφάλαινα (Balaenoptera physalus), ο φυσητήρας (Physeter macrocephalus) και ο ζιφιός (Ziphius cavirostris).

Πιο συγκεκριμένα, στόχος του έργου αποτελεί  η εκτίμηση του πληθυσμού δελφινιών που κατοικούν στο ανατολικό τμήμα του Θερμαϊκού Κόλπου χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της φωτο-αναγνώρισης, καθώς επίσης η μελέτη και η κατανόηση της συμπεριφοράς τους και των απειλών που δέχονται. Οι νέοι αυτοί στόχοι αποτελούν συνέχεια του Thermaikos Dolphin Project, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 2021 και 2023 και μας επέτρεψε να δημιουργήσουμε τους καταλόγους για το κοινό δελφίνι, το ζωνοδέλφινο και το ρινοδέλφινο στον Θερμαϊκό Κόλπο.

Στο πλαίσιο του προγράμματος θα διευρυνθούν οι υπάρχοντες κατάλογοι δελφινιών μέσα από την αύξηση της συχνότητας των δειγματοληψιών

Οι καρχαρίες και τα σαλάχια αποτελούν μια από τις πιο απειλούμενες ομάδες ψαριών, με το 1/3 των πληθυσμών των περίπου 1300 ειδών να κινδυνεύουν με εξαφάνιση παγκοσμίως. Η προστασία τους είναι ζωτικής σημασίας για τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Για τον λόγο αυτό, η iSea στοχεύει, μεταξύ άλλων δράσεων άμεσης προστασίας τους, στην εκκόλαψη αυγών τραχύβατου (Raja radula) και καλκανόβατου (Raja clavata) διερευνώντας τις δυνατότητες της ex situ διατήρησής τους. Ο τραχύβατος αποτελεί ένα Κρισίμως Κινδυνεύον, ενδημικό είδος της Μεσογείου που το μέγεθος του μπορεί να φτάσει έως και τα 70 εκ, ενώ ο καλκανόβατος έχει αξιολογηθεί ως ευάλωτο είδος στον Κόκκινο Κατάλογο απειλούμενων ειδών της Ελλάδας και μπορεί να ξεπεράσει τα 80 εκ. Και τα δύο είδη εναποθέτουν τα αυγά τους σε αμμώδεις ή λασπώδεις βυθούς, γι’ αυτό κι αλιεύονται κατά λάθος συχνά από τράτες, βενθοπελαγικά απλάδια και παραγάδια.

Κατά τη διάρκεια δειγματοληψιών στο πλαίσιο προγραμμάτων της iSea που συμβάλλουν στην αύξηση της επιστημονικής γνώσης για τους καρχαρίες και τα σαλάχια, οι κάψες αυγών τραχύβατων και καλκανόβατων, αλλά και άλλων ειδών, συχνά βρίσκονται μπλεγμένες στα δίχτυα των αλιέων. Μερικές από αυτές θα είχαν την πιθανότητα να εκκολαφθούν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, δίνοντας μια δεύτερη ευκαιρία στα μικρά να προστεθούν στον απειλούμενο πληθυσμό των ειδών τους βοηθώντας τα να επανακάμψουν.

Στόχος του Thermaikos Biodiversity Project αποτελεί η συνεργασία με τις τοπικές αλιευτικές κοινότητες για την εκκόλαψη όσο το δυνατόν περισσότερων αυγών διαφόρων ειδών σαλαχιών με στόχο τη σταδιακή αποκατάσταση του πληθυσμού τους, αλλά και την ευαισθητοποίηση της αλιευτικής κοινότητας και του ελληνικού κοινού.

Κάθε πολίτης μπορεί να συμμετέχει στη συλλογή δεδομένων και την επιστημονική έρευνα μέσα από την Επιστήμη των Πολιτών. Με αυτόν τον τρόπο είναι παράλληλα δυνατό να συμβάλλει στη συλλογή δεδομένων απολαμβάνοντας τη φύση. Οι νέες τεχνολογίες και οι διαδικτυακές πλατφόρμες παρέχουν πολύτιμα εργαλεία που ενισχύουν τη συνεργασία των πολιτών με άλλους φυσιολάτρες κι επιστήμονες, και υποστηρίζουν τη συμμετοχή του κοινού στην επιστήμη. Μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση οι Επιστήμονες Πολίτες έρχονται σε ουσιαστική επαφή με τη φύση, καθώς αποκτούν γνώσεις και ενδιαφέρον σε διάφορα θέματα που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον.

Στο Thermaikos Biodiversity Project δίνουμε την ευκαιρία μέσα από υποβρύχια μονοπάτια (με αναπνευστήρα) να εξερευνήσει κανείς τη θαλάσσια βιοποικιλότητα σε ρηχά νερά. Οι συμμετέχοντες αρχικά ενημερώνονται για την τοπική βιοποικιλότητα και στη συνέχεια την παρατηρούν μέσα στο νερό! Επιπλέον, εισάγονται στην πλατφόρμα Επιστήμης του Πολίτη iNaturalist κι ενημερώνονται για τους τρόπους ανάρτησης των δεδομένων που συλλέγουν προσκαλώντας τους έτσι να γίνουν μέλη της μεγαλύτερης κοινότητας φυσιοδιφών παγκοσμίως.

Το Thermaikos Biodiversity Project στοχεύει στην ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση των παιδιών σχετικά με την τοπική βιοποικιλότητα, την κατάσταση διατήρησης των πληθυσμών κητωδών στις ελληνικές θάλασσες και τις απειλές που αντιμετωπίζουν. Σε συνεργασία με τα Kids’ Club στο Sani Resort, η iSea διοργανώνει ποικιλία εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και παιχνιδιών για παιδιά με στόχο την απόκτηση γνώσεων για τα κητώδη, τα χαρακτηριστικά τους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο φυσικό τους περιβάλλον.