Το υδάτινο περιβάλλον ως πολύτιμο αγαθό θα πρέπει να προστατεύεται και να αποκαθίσταται ώστε να διατηρείται η βιοποικιλότητα και να εξασφαλίζονται οι ζωτικές του λειτουργίες που συμβάλουν σε ένα καθαρό, υγιές και παραγωγικό περιβάλλον. Σκοπός μας αποτελεί: 1) η προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων μέσα από την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της Κοινωνίας των Πολιτών σχετικά με τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα και τις ορθές πρακτικές για την αντιμετώπισή τους, 2) η προώθηση της λήψης μέτρων και ορθών πολιτικών για την προστασία του περιβάλλοντος, 3) η εκπόνηση και προώθηση της επιστημονικής έρευνας, ώστε να αποτελέσει τη βάση για την αειφόρο ανάπτυξη με στόχο την περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική ευημερία.

Μπορείς να βρεις περισσότερες πληροφορίες στο καταστατικό μας.

1. Άνθρωπος και Υδάτινα Οικοσυστήματα

Το νερό είναι πηγή ζωής για τον άνθρωπο και τον πλανήτη. Τα υδάτινα οικοσυστήματα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας για την επιβίωση και την εξέλιξη συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στη δημιουργία των κοινωνιών όπως τις γνωρίζουμε σήμερα. Η σχέση του ανθρώπου με τα υδάτινα οικοσυστήματα εξελισσόταν μαζί με τον ίδιο τον άνθρωπο. Αντιμετωπίζοντας πλέον τη σύγχρονη περιβαλλοντική κρίση η σχέση μας με τα υδάτινα οικοσυστήματα οφείλει να επαναπροσδιοριστεί. Στην iSea πιστεύουμε πως η κατανόηση των οικοσυστημάτων αυτών θα οδηγήσει τους πολίτες, μικρούς και μεγάλους, σε υπεύθυνες αποφάσεις και δράσεις για τη διατήρηση τους. Μελετώντας τη σχέση του ανθρώπου με τα υδάτινα οικοσυστήματα κι ενημερώνοντας πολίτες για την αξία τους και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν, συμβάλλουμε στη βιώσιμη αξιοποίηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών που μας παρέχουν.

Η Επιστήμη των Πολιτών (ΕτΠ) αφορά στην πρακτική της συμμετοχής και συνεργασίας των πολιτών στην επιστημονική έρευνα με αποτέλεσμα την αύξηση της επιστημονικής γνώσης. Ο όρος ΕτΠ πιθανό να μην είναι ευρέως γνωστός, ωστόσο η ΕτΠ πραγματοποιείται εδώ και αιώνες, καθώς πολλά από όσα γνωρίζουμε για τον κόσμο γύρω μας προέρχονται από την παρατήρηση και τη συστηματική μελέτη που πραγματοποιήθηκε από μη επιστήμονες πολίτες! Έτσι λοιπόν και σήμερα, πολίτες σε όλο τον κόσμο μπορούν να ενεργήσουν σαν επιστήμονες παρέχοντας σημαντικές πληροφορίες, οι οποίες συμβάλλουν και ενισχύουν σημαντικά την επιστημονική έρευνα για τον φυσικό κόσμο.

Μέσω της ΕτΠ, οι πολίτες μπορούν να ασχοληθούν με την επιστήμη με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με τις τοποθεσίες δραστηριότητάς τους και τα ενδιαφέροντά τους. Ιδιαίτερα, όσον αφορά στο περιβάλλον και τη βιοπικοιλότητα, τα σύγχρονα προβλήματα είναι ιδιαίτερα περίπλοκα με κοινωνικές και πολιτιστικές διαστάσεις. Έτσι, η συμβολή των πολιτών στην ανεύρεση και εφαρμογή λύσεων μέσω της ΕτΠ αποτελεί ένα πολλά υποσχόμενο και ισχυρό εργαλείο για την αντιμετώπισή τους ενισχύοντας ταυτόχρονα τη γεφύρωση της επιστήμης με την κοινωνία.

Προγράμματα ΕτΠ μπορούν να προσφέρουν μαζικά δεδομένα, χωρικά και χρονικά, κάτι που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν αδύνατο να γίνει μόνο από τους ερευνητές. Όσον φορά στη βιοπικοιλότητα και το φυσικό περιβάλλον, τα δεδομένα που συλλέγονται μέσω της ΕτΠ μπορεί να αφορούν στην εμφάνιση ειδών, στην εξάπλωση ξενικών ειδών, στον έλεγχο ποιότητας υδάτων κ.α. Αυτές οι πληροφορίες, μεταξύ άλλων, είναι απαραίτητες για τη γρήγορη και ενημερωμένη λήψη αποφάσεων με σκοπό τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων. Επιπλέον, τα προγράμματα ΕτΠ συμβάλλουν και στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και την ενίσχυση του περιβαλλοντικού εγγραματισμού των συμμετεχόντων, καθώς μέσα από αυτά ενημερώνονται για κρίσιμα θέματα, όπως η απώλεια βιοποικιλότητας. Τέλος, μέσα από προγράμματα ΕτΠ οι πολίτες μπορούν να παρέχουν πληροφορίες που θα αξιοποιηθούν στη δημιουργία στρατηγικών αντιμετώπισης προβλημάτων που τους αφορούν. Ενδεικτικά, δεδομένα για την εμφάνιση ξενικών ειδών, σύμφωνα με τον Καν. 1143/2012 της ΕΕ, μπορούν να αξιοποιηθούν για να ληφθούν μέτρα που σχετίζονται με την άμεση ανίχνευση της εξάπλωσης, αλλά και την παρεμπόδιση της περεταίρω εξάπλωσής τους.

Στόχος της iSea αποτελεί η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πολιτών και τοπικών κοινοτήτων σχετικά με την βιοποικιλότητα της Ελλάδας μέσα από την έμπρακτη εμπλοκή τους στην παρατήρηση και καταγραφή της. Επιπλέον, η iSea συλλέγει δεδομένα τα οποία, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, αξιοποιεί για τη μελέτη απειλούμενων ειδών, ειδών δεικτών για την κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, σπάνιων, αλλά και ξενικών ειδών με στόχο τη διαφύλαξη των θαλάσσιων οργανισμών και οικοσυστημάτων μέσα από την εφαρμογή δράσεων για την προστασία τους.

3. Ευάλωτα είδη

Βιοποικιλότητα είναι η ποικιλομορφία ανάμεσα στους έμβιους οργανισμούς. Ως απώλεια βιοποικιλότητας αναφέρεται η μετατόπιση ή η εξαφάνιση ειδών. Τα είδη και τα οικοσυστήματα που διαβιούν αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της ζωής όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Πρόκειται για λειτουργικές ομάδες που η καθεμία τους διαδραματίζει έναν ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας της ζωής. Οι άνθρωποι τείνουμε να κατανοούμε την αξία ενός είδους ή οικοσυστήματος όταν αυτό προσφέρει κάτι άμεσα σε εμάς, όπως τα ψάρια αποτελούν τροφή ή μια αμμουδιά εξυπηρετεί στον τουρισμό. Στην πραγματικότητα, όλα τα είδη και τα οικοσυστήματα προσφέρουν στην ευημερία των ανθρώπων, όπως και στο σύνολο των οργανισμών. Η απώλεια ενός συγκεκριμένου/μεμονωμένου είδους μπορεί να φαίνεται ασήμαντη, ωστόσο, η εξαφάνιση ενός είδους αυξάνει την πιθανότητα εξαφάνισης άλλων ειδών μέσω μιας αλυσιδωτής αντίδρασης με αποτέλεσμα την κατάρρευση οικοσυστημάτων.

Σήμερα, το επιταχυνόμενο ποσοστό εξαφάνισης ειδών είναι το μεγαλύτερο που έχει σημειωθεί μετο φαινόμενο να έχει μάλιστα χαρακτηριστεί ως η «6η Μαζική εξαφάνιση ειδών στην ιστορία του πλανήτη». Κατά κύριο λόγο οφείλεται στον άνθρωπο και τις δραστηριότητές του. Η θάλασσα αποτελεί το 90% του κατοικήσιμου χώρου στον πλανήτη και φιλοξενεί τεράστια βιοποικιλότητα. Υπολογίζεται ότι χωρίς τη λήψη δραστικών μέτρων μέχρι το 2100, περισσότερα από τα μισά θαλάσσια είδη παγκοσμίως θα βρίσκονται στο χείλος της εξαφάνισης. Σήμερα, το 60% των μεγαλύτερων θαλάσσιων οικοσυστημάτων του κόσμου έχουν υποβαθμιστεί ή αξιοποιούνται μη βιώσιμα.

Η Μεσόγειος θάλασσα δεν αποτελεί εξαίρεση, μάλιστα παρότι έχει χαρακτηριστεί από τη Διεθνή Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) ως «hotspot» βιοποικιλότητας, τουλάχιστον 1912 είδη της απειλούνται με εξαφάνιση. Όσον αφορά στα θαλάσσια είδη, η βιοποικιλότητα της περιοχής παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη, καθώς τα δεδομένα που υπάρχουν είναι ελλιπή με αποτέλεσμα περίπου το 1/3 των ειδών που αξιολογήθηκαν μέχρι τώρα να χαρακτηρίζονται ως «Ανεπαρκώς γνωστά». Η Ελλάδα βρέχεται στο μεγαλύτερο μέρος της ακτογραμμής της με θάλασσα και είναι η 9η παγκοσμίως χώρα με περισσότερα από 15.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής. Οι ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν πληθώρα ειδών λόγω της εκτενούς μορφολογικής τους ποικιλότητας (Κόλποι, τάφροι, εκτεταμένα πλατό κ.α.), καθώς και λόγω της μεγάλης παραγωγικότητας που οφείλεται στα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής (υδροδυναμικό καθεστώς, ποτάμιες απορροές, γειτνίαση με την Μαύρη θάλασσα κ.α). Παρότι η Ελλάδα έχει λάβει κάποια μέτρα, καθώς είναι δεσμευμένη με Διεθνείς και Μεσογειακές συνθήκες και συμβάσεις, για τη διατήρηση των ευάλωτων ειδών και οικοσυστημάτων, ελάχιστα έχουν τεθεί σε εφαρμογή στην πράξη.

Σύμφωνα με τον Στόχο 14 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη «Ζωή στο νερό» των Ηνωμένων Εθνών, μέχρι το 2030, πρέπει να εξασφαλιστεί βιώσιμη διαχείριση και προστασία των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων προκειμένου να επιτευχθούν υγιείς και παραγωγικοί ωκεανοί. Σε αυτό το πλαίσιο η iSea, έχει αφοσιωθεί σε δράσεις για τη διατήρηση, την προστασία και την αποκατάσταση των ευάλωτων ειδών και των οικοσυστημάτων που διαβιούν. Μέσω της έρευνας στόχος μας αποτελεί να μελετηθούν τα ίδια τα είδη, αλλά και οι ανθρωπογενείς επιπτώσεις σε αυτά, ώστε να γεφυρωθούν τα κενά γνώσης και να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα και πολιτικές για την προστασία τους. Μέσω της εκπαίδευσης, στόχος μας αποτελεί να συμβάλλουμε στην εξάπλωση της γνώσης για τα ευάλωτα είδη. Τέλος, μέσω της εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας και της άσκησης πολιτικής πίεσης, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας των πολιτών, στόχος μας αποτελεί να διασφαλίσουμε την προστασία και τη διατήρηση των ευάλωτων ειδών.

4. Υδάτινα απορρίμματα

Περίπου το 40% των παγκόσμιων ωκεανών υποβαθμίζεται από ανθρώπινες δραστηριότητες συμπεριλαμβανομένης της ρύπανσης από απορρίμματα. Σύμφωνα με το Στόχο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη 14 «Ζωή στο νερό» επιδιώκεται έως το 2025 η πρόληψη και μείωση όλων των μορφών θαλάσσιας ρύπανσης ιδίως από χερσαίες δραστηριότητες, αλλά και η ουσιαστική μείωση της μέσω της πρόληψης, της μείωσης, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης, έως το 2030, σύμφωνα με τον Στόχο 12 «Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή».

Από το 2008 άλλωστε σύμφωνα με την ευρωπαϊκή Οδηγία Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική (MSFD, 2008/56 / ΕΚ) τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για την επίτευξη ή τη διατήρηση καλής περιβαλλοντικής κατάστασης (GES) των θαλάσσιων υδάτων. Η καλή κατάσταση των υδάτων βασίζεται σε 11 ποιοτικούς περιγραφείς, με τον περιγραφέας 10 (D 10) να αφορά τα θαλάσσια απορρίμματα και να ορίζει, πως στόχος για την επίτευξη της καλής υγειάς των θαλάσσιων υδάτων είναι η πρόληψη για την μείωση της εισόδου επιπλέον απορριμμάτων στα θαλάσσια οικοσυστήματα και η μείωση του συνολικού ποσού των απορριμμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Προσδιορίζει επίσης τις ερευνητικές ανάγκες, τις προτεραιότητες και τις στρατηγικές για την υποστήριξη της εφαρμογής του περιγραφέα 10 (D 10). Καθοριστικό κομμάτι της στρατηγικής είναι η βελτίωση της γνώσης και η πραγματοποίηση εξειδικευμένων ερευνών, για την συγκέντρωση δεδομένων αναφορικά με την αφθονία των πλαστικών και μικροπλαστικών στα θαλάσσια οικοσυστήματα.

Η iSea επικεντρώνεται στην παρακολούθηση της συγκέντρωσης των απορριμμάτων και μικροπλαστικών, στον προσδιορισμό της αφθονίας τους και των πιθανών πηγών προέλευσής τους σε όλη τη χώρα σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς. Επιπλέον στόχος της iSea αποτελεί η ενημέρωση ομάδων-στόχων και τοπικών κοινοτήτων για τις επιπτώσεις των υδάτινων απορριμμάτων, τις σύγχρονες πολιτικές γύρω από αυτά, καθώς και τις ορθές πρακτικές για την πρόληψη και μείωση των απορριμμάτων, μέσα από την εκπαίδευσή τους σχετικά με το ζήτημα, αλλά και μέσα από την κινητοποίηση, την ενεργό συμμετοχή και την ανάληψη δράσης από αυτές.